توسعه پایدار عبارتی است که این روزها در فضای گفتمان اقتصادی و اجتماعی دنیا به صورت مکرر شنیده میشود. اما معنای این عبارت چیست و ضرورت آن در جهان امروز چگونه است؟
توسعه پایدار ترکیبی از دو کلمه “توسعه” و پایدار” است. معنای لغوی توسعه به پیشرفت و گسترش اشاره داشته و کلمه پایدار هم به معنای ثابت و بدون تغییر است. از کنار هم قرار دادن این دو کلمه می توان نتیجه گرفت که توسعه پایدار پیشرفت و گسترشی است که در طی نسلهای متوالی ثابت باشد.
توسعه پایدار رویکرد گسترده ایست که بر اقتصاد، اجتماع و محیط زیست تأکید دارد. تعریف یک خطی آن در کاملترین حالت این است:
“حفظ و تقویت کیفیت زندگی فردی و جمعی نسلهای حاضر و رفع نیازهای آنان به نحوی است که تامین نیازهای نسل آینده تضمین گردد.”
توسعه پایدار به دنبال ایجاد تعادل بین توسعه اقتصادی، اجتماعی و توسعه محیطزیست میباشد. یعنی افزایش رفاه اقتصادی با حفظ منافع نسلهای آینده، افزایش کیفیت زندگی، گسترش عدالت اجتماعی و بهبود شرایط زندگی در جامعه با مراعات حقوق محیط زیست و حفاظت از منابع طبیعی همگام باشد.
مفهوم “توسعه پایدار” در دهههای اخیر به ویژه از دهه ۱۹۶۰ به عنوان یک مفهوم کلان در حوزههای اقتصادی و اجتماعی مطرح گردید. این مفهوم پاسخی به چالشها و معضلات حاصل شده از پیشرفت صنعتی سریع رخ داده پس از انقلاب صنعتی بوده که منجر به بهره برداری بیش از حد از منابع طبیعی، آلودگی محیط زیست و نابرابریهای گسترده گردید.
ابعاد اصلی توسعه پایدار
توسعه پایدار به توازن میان یه اصل اشاره دارد. محیط زیست، اقتصاد و اجتماع.
در ابعاد محیطی، توسعه پایدار به حفظ تنوع زیستی، کاهش آلودگی و مدیریت بهینه منابع طبیعی میپردازد. هدف این است که جلوی تخریب محیط زیست گرفته شود و از منابع زمین و آب با هوشمندی استفاده شود تا طبیعت به طور مداوم بتواند خدمات اکولوژیکی خود را ارائه دهد.
در بُعد اقتصادی، توسعه پایدار به دنبال رشد اقتصادی است که عدالت اجتماعی را تقویت کرده و نابرابریها را کاهش دهد. این رویکرد به توزیع عادلانه منافع اقتصادی و افزایش شفافیت در فرآیندهای تصمیمگیری تأکید دارد.
در ابعاد اجتماعی، توسعه پایدار به مشارکت شهروندان در تصمیمگیریهای مربوط به توسعه میپردازد. این مشارکت به افراد فرصت میدهد تا نقد و پیشنهادات خود را برای تصمیمگیریهای مرتبط با توسعه اعلام کنند.
در جهان امروز، توسعه پایدار به عنوان یک راهبرد اساسی برای حل چالشهای جامعهای و جهانی، از جمله تغییرات اقلیمی، فقر، و کاهش تنوع زیستی، به حساب میآید. در زمینه اجتماعی، توسعه پایدار به تعامل مؤثر با جوامع محلی، حقوق بشر، عدالت اجتماعی، و افزایش آگاهی مردم تأکید دارد. این ابعاد باعث مشارکت فعّال شهروندان در فرآیندهای تصمیمگیری و توسعه منصفانه میشود.
در سلسله مطالب منتشر شده در بلاگ رویداد تولید مسئولانه و بهرهوری به توضیح مفاهیم مرتبط با توسعه پایدار، مسئولیت پذیری بنگاههای اقتصادی در جهت تحقق آن و ابعاد گوناگون آن خواهیم پرداخت.