امروزه تولید و رشد اقتصادی یک کشور از عوامل تاثیرگذار بر رفاه زندگی افراد جامعه و از شاخص‌های تعیین‌کننده میزان پیشرفته بودن کشورها هستند .
اهمیت رشد تولید در کشور
رشد تولید به عنوان یکی از عوامل اصلی رشد اقتصادی مطرح است. رشد تولید نشان دهنده افزایش میزان تولید ناخالص داخلی (Gross Domestic Product – GDP) یا مجموع ارزش تمام کالاها و خدماتی است که در یک کشور تولید می‌شود. این افزایش تولید می‌تواند به دلیل افزایش تعداد واحدهای تولیدی، افزایش بهره‌وری، بهبود فناوری، یا افزایش استفاده از منابع موجود باشد.
تولید کالا و خدمات جدید، با افزایش درآمد و ایجاد اشتغال، گردش نقدینگی، بهبود سطح زندگی، بهبود شاخص‌های اجتماعی و ایجاد فرصت‌های بیشتر برای افراد همراه است. بنابراین، رشد تولید به عنوان یکی از نشانگرهای اصلی پیشرفت و رشد اقتصادی مورد توجه قرار می‌گیرد و به عنوان یکی از اهداف اصلی سیاست‌های اقتصادی مطرح است.
توجه به رشد اقتصادی کشور به عنوان اساسی‌ترین عنصر توسعه و پیشرفت ایران امری ضروری و حیاتی است . از همین رو در سالیان اخیر با در نظر گرفتن شرایط سخت اقتصادی در ایران و همچنین معضلات اجتماعی و فرهنگی برخواسته از کمبودهای اقتصادی جامعه، توجه به افزایش تولید در راستای رشد اقتصادی از مهم‌ترین سرفصل‌های کاری دولت‌های مختلف بوده است. همچنین نام‌گذاری سالیان متوالی توسط مقام معظم رهبری با عناوین مرتبط با رشد تولید به روشنی نشان‌گر نقش کلیدی این موضوع در مسیر تحقق آرمان‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی است.
اما رشد اقتصادی به تنهایی زاینده پیشرفت و توسعه نیست، بالعکس عدم برنامه‌ریزی صحیح آن خصوصا در زمینه تامین منابع لازم برای تولید، در بلند مدت می‌تواند اثرات مخربی را به همراه داشته باشد.
در دهه‌های اخیر همزمان با گسترش مفاهیم مرتبط با توسعه پایدار، مفهوم تولید پایدار نیز وارد ادبیات مدیریتی جهان شده است. تولید پایدار بر این اصل تاکید دارد که در روند افزایش تولید کالا و خدمات، باید بر ایجاد توازن بین پیشرفت اقتصادی و پایداری محیط‌زیست، عدالت اجتماعی و ملاحظات اخلاقی متمرکز باشیم.
تولید همراه با دیدگاه توسعه پایدار
از منظر توسعه پایدار، رشد تولید به تنهایی خلق ارزش نمی‌کند. بلکه تولیدی ارزشمند است که در آن با بهره جستن از فناوری‌ها و روش‌های نوین، به روش‌های تولید پایدار دست پیدا کنیم. این روش‌های جدید برخلاف مدل‌های سنتی کسب و کار تنها بر جنبه اقتصادی و افزایش بهره‌وری عوامل تولید تاکید ندارد. بلکه نقش تولیدکنندان کالا و خدمات در یک جامعه را از بنگاه صرفا اقتصادی به مرحله‌ای بالاتر ارتقا داده و از آنان شهروند-بنگاه‌هایی می‌سازد که ملزم به ایفای نقش در عرصه‌های اجتماعی هستند. همچنین برای آنان مسئولیتی در قبال فعالیت‌ها و اثرات ناشی از آن بر محیط پیرامونی تعریف می‌کند.
بنابراین امروزه رشد تولید تعریف وسیع‌تری را داراست که به رشد اقتصادی ناشی از تولید بیشتر کالا و خدمات همراه با انتفاع همه بخش‌های جامعه از سود این افزایش تولید اشاره دارد. صاحبان کسب و کار، ذینفعان داخلی، تامین‌کنندگان، رقبا، مشتریان، جامعه محلی، دولت، مردم و حتی محیط زیست کشور، همه و همه باید در سود حاصل از افزایش تولید شریک باشند. تنها در این صورت است که همراه با رشد تولید، به توسعه به معنای واقعی آن دست خواهیم یافت.
ضرورت رفتار مسئولانه تولیدکنندگان
گذر از منافع اقتصادی ناشی از رشد تولید و رسیدن به انتظارات اجتماعی و محیط‌زیستی آن، فرآیندی است که اجرایی شدن آن در قدم اول نیازمند افزایش آگاهی تولیدکنندگان از رخدادهای پیرامونی سازمانشان است. هر تولیدکننده باید بداند که فعالیت‌های او چه گروه‌هایی از جامعه و چه بخش‌های از محیط پیرامونی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. شناخت دایره اثرگذاری اقدامی مهم در مسیر مسئولیت‌پذیری بنگاه‌های اقتصادی است.
در قدم دوم تولیدکنندگان باید نسبت به اتخاذ تصمیمات صحیح برای کاهش اثرات منفی بر ذینفعان خود و تقویت اثرگذاری مثبت اقداماتی را انجام دهند. انجام این اقدامات نیز نیازمند تخصیص منابع مادی و معنوی بسیاری است. در مسیر انجام این اقدامات ممکن است سازمان مجبور به اصلاح یا تغییر بسیاری از فرآیندهای خود شود.
سیستم نظارتی و نهادهای قانون‌گذار گاهی با وضع قوانینی خاص، تلاش می‌کنند تا به تولیدکنندگان لزوم در نظر گرفتن اثرات ناشی از فعالیت‌های خود بر گروه‌های مختلف ذینفعان را یادآوری کنند و اجازه ندهند فرآیند تولید اثرات مخرب اجتماعی و محیط‌زیستی را به دنبال داشته باشد. اما مساله مهم این است که قانون‌گذاران نمی‌توانند تمامی جوانب ناشی از فعالیت هر بنگاه اقتصادی را پیش‌بینی نمایند. حتی در صورت شناسایی نقاط اثرگذاری منفی، زمینه‌های ایفای نقش مثبت برای بنگاه‌های اقتصادی بسیار گسترده می‌باشد.
لذا مهم‌ترین اصل در رسیدن به تولید پایدار، مسئولیت‌پذیری داوطلبانه بنگاه‌های اقتصادی و تعهد آنان نسبت به جامعه و محیط پیرامونیشان است. تمرین رفتار مسئولانه و گسترش آن، عاملی است که می‌تواند رشد تولید را نه تنها به عاملی موثر در بهبود اقتصادی کشور، بلکه به ابزاری برای حل معضلات اجتماعی بدل سازد. همچنین مسئولیت‌پذیری بنگاه‌های اقتصادی بسیاری از چالش‌های محیط‌زیستی موجود را کاهش داده و یا به صورت کلی از میان می‌برد.
کشور ایران امروزه علاوه بر اقتصاد، در عرصه اجتماعی و محیط‌زیستی نیز با چالش‌هایی روبرو است که دولت و نهادهای ناظر به تنهایی نمی‌توانند با آنان روبرو شوند. بنابراین بنگاه‌های تولیدکننده کالا و خدمات باید بر رسالت خود نسبت به میهن و مردم عمل کرده و هرکدام تلاش کنند تا با تمرین و تکرار رفتار مسئولانه اثرگذاری حتی حداقلی در رشد اقتصادی، تعالی اجتماعی و حفاظت از محیط‌زیست کشور برجای گذارند.
رویداد تولید مسئولانه و بهره‌وری با جمع‌آوری تجارب موفق سازمان‌ها در این زمینه تا به امروز، در تلاش است تا به تشویق بنگاه‌های مسئولیت‌پذیر پرداخته و زمینه‌ساز حرکت پویاتر صنعت در مسیر توسعه ایرانی پایدار باشد.
منابع:
Professor Paul Ekins. Economic Growth and Environmental Sustainability: The Prospects for Green Growth
