حرکت به سمت تبدیل شدن به بنگاهی پایدار، سفری اگرچه هیجان انگیز است. تبدیل شدن به بنگاهی پایدار مقصد و چشم انداز بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی است اما بدون نقشه راه و حرکت در چارچوب استانداردهای بین‌المللی تقریبا غیر ممکن به نظر می‌رسد. در این مطلب مروری بر استانداردهای تدوین شده در حوزه پایداری خواهیم داشت. در ادامه مطلب همراه ما باشید.
هرچه به سمت آینده گام برمیداریم بیشتر از قبل لزوم پرداختن به شیوه های زندگی پایدار را درک میکنیم. بنگاه های اقتصادی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. مطالبه جامعه و البته دستگاه حکمرانی و همچنین مزایای پایدار بودن در کسب و کار از جمله مواردی هستند که سرعت تغییر نگرش در بنگاه های اقتصادی را رقم زدند و تعداد بنگاه های پایدار و یا حداقل تعداد بنگاه‌هایی که به دنبال کمی پایدار تر بودن هستند بیشتر و بیشتر می‌شود.
تقاضای پایدار بودن از جانب بنگاه های اقتصادی با تدوین استاندارد های متفاوتی در حوزه پایداری همراه شده است؛ چرا که رسیدن به اهداف زیست محیطی و اجتماعی همراه با تضمین سودآوری بنگاه‌های اقتصادی، نیازمند برنامه ریزی، کاهش خطرات و بهبود مستمر می‌باشد. ممیزی های بیرونی و پیاده سازی استانداردهای ISO یکی از راه های حرکت منسجم به سوی توسعه پایدار از جانب بنگاه های اقتصادی می‌باشد. در این مقاله کوتاه قصد داریم تا با تعدادی از استاندارد های ISO با محوریت پایداری آشنا شویم.
ISO14001
ایزو 14001 پر کاربرد ترین استاندارد پایداری در بین سری استاندارد های سازمان جهانی استاندارد به شمار می‌رود و طبق آمار بیش از 340 هزار بنگاه اقتصادی در سراسر دنیا آن را پیاده سازی کرده اند. 14001 برای اولین بار در سال 1996 و با فاصله‌ی 49 ساله با تاسیس سازمان جهانی استاندارد منتشر شد. این استاندارد به سازمانهاکمک میکند تا عملکرد زیست محیطی بهتری را در فرآیند تولید، کاهش کربن و همچنین بهینه سازی دفع پسماندهای خود داشته باشند.
اتخاذ رویکردی یک پارچه برای ساختار زیست محیطی یک بنگاه اقتصادی مسئله ای غیر قابل چشم پوشی برای بنگاه های اقتصادی است. سازمان ها با پذیرش ایزو14001 نه تنها به رعایت قوانبن و مقررات متعهد می‌وند بلکه تعهد به بهبود مستمر در حوزه محیط زیست در این سازمانها نهادینه خواهد شد. این ایزو گواهی بر تعهد سازمان در مسیر استفاده بهینه از انرژی، کاهش ضایعات و مسئولیت پذیری یک بنگاه نسبت به جامعه است. موضوعی که در بهبود شهرت سازمان نقش بسزایی را ایفا می‌نماید.
نمودار اول: سال انتشار استاندارد های پایداری توسط سازمان جهانی استاندارد
ایزو45001
ایزو45001 یک استاندارد بین المللی است که الزامات مدیریت ایمنی و شغلی را مشخص می‌ند. این استاندارد که به نوعی از آن به عنوان جایگزین OHSAS 18001 یاد می‌شود؛ یک چارچوب شناخته شده بین‌المللی جهت مدیریت و پیشگیری از خطرات ایمنی و بهداشت شغلی ارائه می‌دهد. استقرار این استاندارد، بنگاه های اقتصادی را قادر می‌سازد به طور سیستماتیک خطرات را ارزیابی کرده و اقدامات کنترل ریسک در این زمینه را انجام دهد.
ایزو 45001 با الزام پروتکل‌های آمادگی و واکنش اضطراری، تاب‌‍آوری سازمان را در مقابله با خطرات ایمنی افزایش می‌دهد. این مسئله بهبود سلامت کارکنان، بهبود عملکرد آنها و در نهایت ذینفعان داخلی راضی‌تر را به همراه دارد. مسئله ای که توسعه سازمان را پایدار تر و جامعه‌ای سالمتر را به ارمغان خواهد آورد.
ایزو26000
استاندارد ایزو26000 برای راهنمایی در راستای تقویت و مدیریت استراتژی‌های CSR بنگاه های اقتصادی است. این راهنما سازمانها را در مدیریت 7 گانه حاکمیت سازمانی، حقوق بشر، شیوه‌های کار، محیط، شیئه‌ای عملیاتی منصفانه، مسائل مصرف کننده و مشارکت در توسعه جامعه راهنمایی میکند. این استاندارد یک سیستم مدیریتی تلقی نمی‌شود و مزیتی از لحاظ صدور گواهینامه نخواهد داشت. ایزو 26000 راهنمایی است که سازمان ها را تشویق میکند تا فراتر از وظایف قانونی پیش روند و از ابتکارات خود برای تعامل بیشتر با جامعه و محیط زیست بهره ببرند.
ایزو 20400 – سیستم مدیریت تدارکات پایدار
مدیریت تامین محصولات، مواد اولیه و انتخاب تامین کنندگان از ضروریات تمامی شرکت های تولیدی است؛ چرا که فرآیند تامین نیازهای تولید نه تنها بنگاه تولیدی بلکه جامعه را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. استاندارد ایزو 20400 سعی دارد تا با ارتقای سیستم های مدیریت تامین شرکتها را به رعایت اصول پایداری در فرآیند زنجیره تامین سوق دهد.
ایزو50001 : مدیریت سیستم مدیریت انرژی
محدودیت در منابع انرژی در عصر حاضر بیش از همیشه در مرکز توجه قرار گرفته. منابع رو به اتمام سوخت های فسیلی و گرمایش جهانی حاصل از فعالیت های صنعتی ایزو 50001 و متعاقبا مدیریت مصرف انرژی را به استاندارد و مدیریتی الزامی برای سازمانها بدل کرده است. ابعاد اقتصادی مدیریت انرژی کوچکتر از ابعاد اجتماعی و زیست محیطی آن نیست، هزینه بالای تامین انرژی در برخی کشور ها،مدیریت مصرف انرژی را به امری الزام آور برای همه سازمان ها صرف نظر از سایز بنگاه اقتصادی و نوع فعالیت تبدیل کرده است.
استاندارد ایزو 50001 با انعطاف پذیری بسیار می‌تواند برای تمامی بنگاه های اقتصادی قبل اجرا باشد، این استاندارد 4 ویژگی عمده را دارد.
الف)برای هر سازمانی صرف نظر از نوع،اندازه، پیچیدگی، موقعیت جغرافیایی، فرهنگ سازمانی و یا محصولات قابل اجرا است
ب) برای تمامی فعالیت های موثر بر مصرف و بازیافت انرژِ کاربرد دارد
ج) صرف نظر از مقدار استفاده و یا نوع انرژِ مصرفی قابل اجرا است
د) پیاده سازی آن سازمان را ملزم به بهبود مستمر عملکرد انرژی میکند.
ه) قابلیت هماهنگی با سایر سیستم های مدیریتی را دارد
ایزو 370001 – سیستم مدیریت ضد رشوه
سلامت و شفافیت اقتصادی یک بنگاه اقتصادی از ضروریات پایداری اقتصادی آن سازمان به شمار می‌رود. موردی که علاوه بر جلوگیری از هدررفت منابع مالی و ایجاد امتیازات غیرقانونی سبب افزایش اعتماد اجتماعی به بنگاه اقتصادی می‌گردد. ایزو 37001 که از آن به نام سیستم مدیریت ضد رشوه نیز یاد می‌شود از آن دست سیستم‌هایی به شمار می رود که نظارت بر عملکرد مالی سازمان را افزایش و بهینه می‌سازد. این سیستم 4 هدف عمده را دنبال میکند. 1- مدیریت الزامات نظارتی 2- پیروی از ابتکارات خارجی 3- اجرای موثر مکانیزم های کنترلی 4- اطمینان ذینفعان
این سیستم علاوه بر سازوکار کنترلی و خوشنامی سازمان در جامعه از بنگاه اقتصادی در برابر جرایم حمایت میکند و از سوی دیگر برای هر نوع سازمانی که دارایی های مالی در اختیار دارد قابلیت اعمال را دارد
ایزو 27001 – سیستم مدیریت امنیت اطلاعات
امنیت اطلاعات اغلب در گفتمان پایداری نادیده گرفته می‌شود با این حال این مسئله نیز بخش عمده ای از حقوق ذینفعان خارجی را تشکیل می‌دهد. اطلاعات درون سازمانی به خودی خود از درجه اهمیت بالایی برخوردار است؛ اهمیت این مسئله زمانی دوچندان می‌شود که شرکتها بانک اطلاعاتی حاوی کاربران خارج از سازمان نیز در اختیار داشته باشند. به عنوان مثال شرکتهای حوزه فناوری اطلاعات، بانکداری الکترونیک و سرویس های عمومی که میلیون ها داده رفتاری و امنیتی از کاربران خود ذخیره کرده اند و نشط این اطلاعات به بیرون از سازمان می‌واند جامعه و کسب و کار را با خطرات امنیتی و روانی مواجه کند.
سیستم مدیریت امنیت اطلاعات با تاکید بر 4 اصل 1- حفاظت از امنیت سایبری 2- حفاظت از سازمانها در برابر تهدیدات امنیتی 3- افزایش قابلیت اطمینان سیستم ها و 4- رفتارهای فراتر از الزامات نظارتی قصد دارد تا از حقوق ذینفعان خارجی و داخلی سازمانها محافظت نماید.
ایزو14064 – سیستم مدیریت گازهای گلخانه و تغییرات اقلیمی
ایزو 14064 همانطور که از نام آن پیداست یکی از استاندارد های زیر مجموعه سری 14000 (مدیریت زیست محیطی) است که در راستای کنترل ایجاد گازهای گلخانه ای کاربرد دارد. رد پای کربن در حال تبدیل شدن به یکی از اجزای تشکیل دهنده استراتژی های پایداری است. در نتیجه در بسیاری از کشورهای دنیا گزارش‌دهی عمومی دقیق و واقعی این مورد از الزامات فعالیت اقتصادی به شمار می‌رود.
چارچوب استاندارد ایزو14061 به بنگاه های اقتصادی کمک می‌نماید تا :
الف)یک سیستم موجودی گازهای گلخانه‌ای ایجاد کنند
ب)بر داده های مربوط به انتشار گازهای گلخانه‌ای نظارت کنند
ج)به صورت مداوم گزارشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای تهیه نمایند
د) شفافیت و درستی اطلاعات منتشر شده از وضعیت انتظار گازهای گلخانه‌ای را تضمین کنند.
اهمیت این استاندارد از زمان الزامات کسب و کار و تجارت در اتحادیه اروپا دوچندان شد و در بخش کشتیرانی به عنوان یک استاندارد الزام آور مطرح است. اما فارغ از هر نوع الزام برای همه بنگاه های اقتصادی تولیدی و حتی خدماتی قابل پیاده‌سازی است.
نمودار دوم: تعداد سرتیفیکیت‌های صادرشده برای هر استاندارد.
استانداردهای حوزه پایداری به لیست بالا محدود نمی‌شوند.در اصل هر نوع سیستم مدیریتی که بتواند فرآیند های مالی، زیست محیطی را در سازمانها بهبود دهد و یا سازمان را در قبال جامعه و ذینفعان داخلی خود به بنگاهی پاسخگوتر تبدیل کند؛ می‌تواند به نوعی در لیست بالا قرار گیرد. شما چه استاندارد دیگری در این زمینه می‌شناسید؟
